Hacettepe Üniversitesi
Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Ölçme ve Değerlendirme Etkinlikleri

Ölçme ve değerlendirmelerin çevrimiçi ortamda sunulmasının birçok avantajı bulunmaktadır. Kağıt-kalem ortamında bulunmayan birçok soru türü çevrimiçi ortamda kullanılabilmektedir. Bununla beraber çoklu ortam unsurları (metin, ses, resim veya video) da rahatlıkla sürece dahil edilebilmektedir. Öğrenciler değerlendirme görevlerini tamamladıklarında anında ve ayrıntılı dönüt almaları da onların öğrenmelerine oldukça yarar sağlamaktadır. Ancak bu ortamlarda da kontrol edilmesi gereken unsurlar söz konusudur. Bu noktadan hareketle çevrimiçi ortamda yapılabilecek ölçme ve değerlendirme etkinlikleri ile ilgili açıklama ve dikkat edilecek noktalar Tablo 1’de özetlenmiştir. Bütün değerlendirme süreçlerinde olduğu gibi uzaktan eğitimde yapılacak olan değerlendirme de ders içeriklerine ve farklılaşmalarına duyarlıdır. Bu yüzden ders sorumlularının bu hususu dikkate alarak değerlendirme yapmaları gerekmektedir. Bir başka ifade ile, tek bir yöntem tüm dersler için geçerli olmayacaktır. Bu nedenle, ders sorumluları dersin doğasına uygun bir ya da birden fazla ölçme tekniğini, avantaj-dezavantaj değerlendirmesi de yaparak, bir arada kullanılabilir.

Tablo 1. Çevrimiçi ortamda yapılabilecek ölçme ve değerlendirme etkinlikleri

Oturumlu e-test uygulamaları (Açık doküman)

Dikkat Edilecek Unsurlar Karşılaşılabilecek Sorunlar
  • Farklı türde (doğru/yanlış, çoktan seçmeli, açık uçlu, kısa cevaplı … vb.) sorular kullanılmalıdır.
  • Soru bankası hazırlanarak soru sayısının fazla olması sağlanmalıdır.
  • Sınavda çıkacak olan soruların konulara eşit oranda gelecek şekilde ayarlanmalıdır.
  • Belirli bir zamanda başlatma ve bitirme ayarının yapılması gerekmektedir. Zamanları ayarlarken öğrenci durumu gözetilmelidir.
  • Toplam sürenin yeterli olmasına dikkat edilmelidir. Sistemler ek süre vermemektedir.
  • Her bir sayfada tek soru gösterilmelidir.
  • Eski soruya geri dönme hakkı kaldırılabilir. Ancak her yazılım bunu sağlamamaktadır.
  • Her bir soru için ayrı bir süre belirtilebilir. Ancak bunu da her yazılım sağlamamaktadır.             
  • Öğrencilerin kaynaklara ve arkadaşlarına ulaşma durumu olduğu için soruların buna göre hazırlanması gerekmektedir.
  • Sınav anında eğitimcinin ulaşılabilir olması gerekmektedir.
  • Yüz yüze oturumlu sınavlarda belirlenen puandan daha düşük bir puan planlamalıdır.
  • Sınava katılamayan öğrenciler için farklı sorulardan oluşan testler oluşturulmasına gerek olabilir. Bu gibi karşılaşılabilecek olumsuz durumlara karşın geniş kapsamlı bir soru bankası oluşturulmalıdır. 
  • Öğrencilerin bilgisayar ya da ağ bağlantısı bulamama sorunu olabilir veya oturum anında elektrik kesintisi yaşanabilir.
    Başkasının sınava girmesi söz konusudur.
  • Kopya çekme durumları olasıdır.
  • Soruların kaydedilmesi söz konusudur. Bu yüzden ilerleyen süreçlerde soruların aynı şekilde kullanılmaması gerekmektedir.
  • Üst düzey bilgi ve becerilerin ölçülmesi için yeterli olmayabilir.
  • Öğrencilerin bilgi ve iletişim teknoloji kullanım düzeyleri düşük olabilir. Ekrandan okumakta ve hızlı yazmakta zorlanabilirler.
  • Kullanılmak istenen simge ve semboller kullanılan araçta bulunmayabilir.

Not: Her ne kadar (kamera, mikrofon, IP adresi incelemesi vb.) ile güvenlik önlemleri geliştirilmeye çalışılsa da bu teknolojiler henüz tam güvenliği sağlamamaktadır. Ayrıca her öğrencinin gerekli donanıma sahip olmaması söz konusudur.

Ödev / Performans Görevleri / Proje

Dikkat Edilecek Unsurlar Karşılaşılabilecek Sorunlar
  • Ödev ve performans konularında çeşitlilik sağlanmalıdır.
  • Arama motorlarında aranarak bulunabilecek konulardan kaçınılmalıdır.
  • Yönerge ayrıntılı olarak hazırlanmalı ve hangi kaynaklardan nasıl yararlanabileceklerinden bahsedilmelidir.
  • Başlama ve bitiş zamanlarının uygun biçimde ayarlanması ve öğrencilerle paylaşılması gerekmektedir. Ayrıca kelime sınırları konulabilir.
  • Ara kontrol noktaları belirlenerek öğrencilere dönütler verilmelidir. Bununla beraber eşzamanlı oturumlarda öğrencilerin süreçte ne yaptığı sorgulanabilir. Öğrenci süreçte sizin tarafınızdan takip edildiğini bildiği zaman daha süreçte daha etkin olacaktır.
  • Ödev ve performans görevleri ile ilgili sunum yapmaları ve bunu kayıt altına almaları istenebilir. Ancak her öğrencinin gerekli donanım ve yazılıma sahip olmama durumu söz konusudur. Bunun yerine süreci anlattıkları bir rapor hazırlanabilir.
  • Ödev ve performans görevlerine yönelik orijinallik raporları alınmalıdır ve bu durum ile ilgili öğrenci de süreç başında haberdar edilmelidir. Üniversitemizde Turnitin yazılımı bu amaçla kullanılmaktadır.
  • Öğrenci performansının ortak bir ölçüte göre puanlanabilmesi için proje/ödev değerlendirme  anahtarı (rubrik/dereceli puanlama anahtarı)  hazırlanmalıdır.
  • Ödevin başkası tarafından hazırlanması söz konusudur. Bununla ilgili dosyanın kimin tarafından hazırlandığı incelenebilir.
  • Öğrencinin başkasından kopya çekme durumu vardır. Bu aşamada orijinallik raporları yarar sağlayacaktır.
  • Bitiş tarihi için belirtilen süre öğrencinin erteleme yapmasına neden olabilir. Bununla ilgili ara kontrol zamanlarının olması öğrencinin süreci kontrollü yürütmesini sağlayacaktır.
  • Puanlama süreci uzun olacaktır.

Tartışma ortamları

Bir çevrimiçi tartışma forumu, eleştirel düşünebilme, problem çözme, profesyonel iletişim, takım üyesi olarak çalışma gibi pek çok öğrenme çıktısını değerlendirmede kullanabilmek için bir araçtır (Mathur ve Murray, 2006).

Dikkat Edilecek Unsurlar Karşılaşılabilecek Sorunlar
  • Tartışma kurallarının en başından oluşturulmuş olması önemlidir.
  • Tartışmada yararlanabilecekleri ifade şablonları kullanılabilir. “Ben … şeklinde düşünüyorum; çünkü...
  • Tartışma ortamlarında eğitimcinin de katkı getirmesi önemlidir.
  • Belirli bir başlangıç ve bitiş zamanı belirlenebilir.
  • Değerlendirmenin nasıl yapılacağına önceden karar verilmeli ve öğrenciler bu konu hakkında bilgilendirilmelidir. Dereceli puanlama anahtarı ve kontrol listeleri bu aşamada kullanılabilecek araçlardır.
  • Tartışmadan sonra öğrencilere çıkarımları sorulabilir.
  • Öğrenciler yazılı olarak katılım göstermek istemeyebilirler. Bu aşamada ses ve video kaydı göndermeleri istenebilir.
  • Puanlama süreci uzun olacaktır.

Grup çalışmaları

Dikkat Edilecek Unsurlar Karşılaşılabilecek Sorunlar
  • Grup çalışmalarının nasıl yürütülmesi gerektiği ayrıntılı olarak planlanmalı ve öğrencilerle paylaşılmalıdır.
  • Yönergelerin ayrıntılı olarak hazırlanması sürecin sağlıklı yürütülmesini sağlayacaktır.
  • Ortak çalışma dökümanları oluşturulabilir ve bu dökümanları sizinle paylaşmaları istenebilir. Bu sayede süreçte kimin nasıl katkı gösterdiği incelenebilir. Ayrıca gerektiğinde dönüt verilebilir.
  • Değerlendirmenin nasıl yapılacağına önceden karar verilmeli ve öğrenciler bu konu hakkında bilgilendirilmelidir. Dereceli puanlama anahtarı ve kontrol listeleri bu aşamada kullanılabilecek araçlardır.
  • Grupların çevrimiçi olarak sunum yapmaları istenebilir. 
  • Gruptaki her birey katılım göstermeyebilir. Bu yüzden süreçte eğitimcinin de bulunması önemlidir.
  • Puanlama süreci uzun olacaktır.